De ambitie uit het coalitieakkoord 2018-2022 ‘Maastricht onbegrensd en ontspannen’ luidt: ‘Dankzij een ingezet aanvalsplan ligt de armoede in Maastricht in 2030 onder het landelijk gemiddelde’. Deze ambitie vormt de kapstok voor het Aanvalsplan armoede en schuldhulpverlening 2020-2024 ‘De knoop ontwarren’. Het is op advies van de rekenkamer een integraal beleidsplan armoede en
schuldhulpverlening. Het aanvalsplan is deels een voortzetting van het huidige beleid. De focus verschuift echter de komende jaren van het verzachten naar het voorkómen van armoede en schulden. Het is de missie van de gemeente om sociale uitsluiting en ongelijkheid als gevolg van armoede en/of schulden te verminderen. Bovendien is er bijzondere aandacht voor kinderen in armoede.
Onderzoek naar P&C-cyclus als actief raadsinstrument a.d.h.v. de financiële tekorten in het sociaal domein
In 2009 heeft de Rekenkamer Maastricht een onderzoek uitgevoerd naar de gemeenterekening en in 2012 naar de programmabegroting. Daarbij heeft de rekenkamer diverse aanbevelingen gedaan om begroting en rekening te verbeteren en gewezen op het grote belang dat rekening en begroting zo op elkaar aansluiten dat met de rekening inzicht wordt verkregen in de mate waarin de in de begroting opgenomen posten ook daadwerkelijk zijn gerealiseerd. De raad heeft middels diverse raadswerkgroepen ook aanzienlijke inspanningen gepleegd om de kwaliteit en bruikbaarheid van de begroting en rekening voor de raad te verbeteren.
Bij de grote decentralisaties in het sociaal domein heeft de gemeente er belangrijke maar ook kostbare taken bijgekregen. Gezien het grote (financiële) belang van deze decentralisatie en het aanzienlijke risico dat hieraan is verbonden, mede door het open-eindekarakter van de regelingen is een goed functionerende P&C-cyclus voor dit programma van cruciaal belang om financieel zicht en grip te houden op dit programma. Vanwege de aanzienlijke overschrijdingen op dit programma en het feit dat deze overschrijdingen, in ieder geval voor de raad, zeer laat aan licht zijn gekomen, heeft de rekenkamer ervoor gekozen om dit programma in dit onderzoek centraal te stellen. Centrale vraag in het onderzoek is dan ook hoe de P&C cyclus als beheersinstrument is ingezet in het sociaal domein. Daarbij wordt de financiële informatievoorziening van zorgaanbieders naar de gemeentelijke organisatie, van de gemeentelijke organisatie naar het college en van het college naar de raad nader onderzocht. Dit met het doel om de gemeenteraad van advies te dienen inzake de eisen die gesteld moeten worden aan de P&C-cyclus als beheersinstrument om daarmee haar controlerende rol inzake de gemeentelijke financiën optimaal invulling te geven.
Onderzoek naar geheimhouding
Het belang van openbaarheid in het openbaar bestuur is groot. In artikel 110 van de grondwet is de hoofdregel opgenomen hoe de overheid om moet gaan met openbaarheid van stukken: De overheid betracht bij de uitvoering van haar taak openbaarheid volgens de regels bij de wet te stellen.
Dit leidt tot het beginsel ‘openbaar tenzij’.
Het kan nodig zijn om stukken als geheim te bestempelen en de vergadering waarin het onderwerp wordt behandeld achter gesloten deuren te laten plaatsvinden. Geheimhouding is de uitzondering op het beginsel ‘openbaar tenzij’. Indien geheimhouding wordt opgelegd kan de burger deze stukken niet raadplegen en heeft ook geen inzage in de notulen van die vergaderingen. En als de geheimhouding niet wordt opgeheven, kan ook achteraf niet worden gereconstrueerd hoe tot een besluit is gekomen.
Het onderwerp geheimhouding is daarom van belang met het oog op een openbaar politiek debat.
Voor de gemeenten in Nederland is het openbaarheidsbeginsel uit de grondwet vastgelegd in de Wet openbaarheid bestuur en in de Gemeentewet.
De aanleiding voor de Rekenkamer Maastricht om zich in dit onderwerp te verdiepen, was een overleg met de Commissie Begroting en Verantwoording van de gemeenteraad van Maastricht over het onderzoeksprogramma 2020 van de rekenkamer. Eén van de onderwerpen die vanuit de commissie werden geopperd was geheimhouding/vertrouwelijkheid. Voor dit onderwerp bestond in de commissie belangstelling omdat meerdere raadsleden vragen hebben over de toepassing in de praktijk van de regels door het college, met het oog op de informatie die de raad nodig heeft voor haar kaderstellende en controlerende taak.
2020-06: Woonbeleid
Gemeenten beschikken over een aantal instrumenten om de woonmogelijkheden en de woonsituatie vorm te geven. Daarbij is de gemeente regisseur op een woonmarkt waarin vele partijen actief zijn. De Rekenkamer Maastricht heeft onderzocht hoe de gemeente Maastricht haar woonbeleid vorm geeft en de haar ter beschikking staande instrumenten inzet. Om tot een goed beeld te komen heeft de rekenkamer ook diverse belangrijke partijen geïnterviewd, zoals vertegenwoordigers van bewoners en verhuurders, woningcorporaties en de universiteit. Bij haar onderzoek heeft de rekenkamer het accent gelegd op de studentenhuisvesting en sociale huisvesting.
Op basis van haar onderzoek concludeert de rekenkamer dat de gemeente Maastricht beschikt over een uitgekristalliseerde en richtinggevende woonvisie die is gebaseerd op een gedetailleerd beeld van de woningmarkt die in 2015 is uitgewerkt. Hoewel dit beeld op deelgebieden is geactualiseerd constateert de rekenkamer dat er anno 2020 behoefte bestaat aan een geactualiseerd integraal beeld van de woningmarkt.